در باب حرف مفت

ساخت وبلاگ
 
 

عمومی‌ترین و رایج‌ترین شیوهٔ ارزیابیِ محتوای سخن، کشف نسبت آن با حقیقت است. سخنِ منطبق با حقیقت را راست، و سخنِ مغایر با حقیقت را دروغ می‌نامیم. نکتهٔ مهم این است که سخن راست و سخن دروغ، هر دو نسبتی آشکار با حقیقت دارند. حتی سخن دروغ، نسبتش با حقیقت روشن است و بر پایهٔ حقیقت، ساخته و پرداخته می‌شود. یعنی گویندهٔ سخن دروغ، حقیقت را می‌شناسد اما آن را پنهان می‌کند و سخنی غیرحقیقت و در هیئت و لباس حقیقت می‌آراید و به‌عنوان حقیقتْ تحویل مخاطب می‌دهد. مولوی هم راست می‌گفت که:
تا نباشد راست، کی باشد دروغ
آن دروغ از راست می‌گیرد فروغ


اما هری فرانکفورت، فیلسوف آمریکایی، نوع دیگری از سخن را معرفی کرده است که هیچ نسبتی با حقیقت ندارد؛ و آن را «حرف مفت» نامیده است. «حرف مفت»، یعنی سخنی که گویندهٔ آن، هیچ توجهی به حقیقت ندارد و از رویارویی با حقیقت، طفره می‌رود. حرف مفت، نه راست است و نه دروغ. حرف‌مفت‌زن، فقط حرف می‌زند تا چیزی گفته باشد. به راست یا دروغ بودن آن کاری ندارد. او شانه از زیر بار هر تعهّدی نسبت به سخنانش خالی می‌کند. او سخنرانی می‌کند یا می‌نویسد، اما خودش هم نمی‌داند دربارهٔ چه موضوعی حرف می‌زند. 

هری فرانکفورت، استاد بازنشستهٔ دانشگاه پرینستون، در کتاب کوچک و خواندنیِ «در باب حرف مفت» می‌گوید یکی از بارزترین وجوه فرهنگ ما این است که حرف مفت در آن زیاد است. وقتی فرصت یا تعهد کسی برای حرف زدن، بیش از میزان آگاهی‌های او از حقیقت باشد، ناچار حرف مفت می‌بافد و به خورد مخاطب می‌دهد. گسترش رسانه‌ها و فرصت‌های بیکرانِ نوشتن و حرف زدن، زمینهٔ گسترده‌ای برای تولید حرف مفت فراهم آورده است. حرف مفت مانند دروغ، دشمن حقیقت است و بسا که زیان‌ حرف‌ مفت، بیشتر از زیان دروغ است، اما متاسفانه شواهد نشان می‌دهد که مخاطبان رسانه‌‌ها تمایل بیشتری برای شنیدن و خواندن حرف مفت دارند. 

کتاب «On Bullshit» را هری فرانکفورت، نخست در قالب یک مقاله ارائه کرده بود. انتشارات دانشگاه پرینستون در سال ۲۰۰۵ تصمیم گرفت آن مقاله را در قالب کتابی کم‌حجم و کوچک منتشر کند. کتاب از استقبالی باورنکردی برخوردار شد؛ بارها تجدید چاپ شد و زمینهٔ شهرت نویسنده‌اش را فراهم آورد. تاکنون دو ترجمهٔ فارسی از این کتاب منتشر شده است؛ ترجمهٔ اول را نشر علم در سال ۸۵ با عنوان «دربارهٔ حرف مفت» با ترجمه الههٔ هاشمی‌حائری منتشر کرد، و به‌تازگی، نشر کرگدنترجمهٔ دیگری از کتاب را با عنوان «در باب حرف مفت» با ترجمهٔ محسن کرمی در ۶۲ صفحه منتشر کرده است. 

اگر می‌خواهید دربارهٔ حرف مفت، هدف حرف مفت، منشاء و زمینه‌ها و زیان‌های آن و روش درست رویارویی با آن بیشتر بدانید، توصیه می‌کنم این کتاب خواندنی را دریابید.

#کتاب‌های_شایسته_خواندن
روح‌الله سلیمانی‌پور
۲۶ دی ۱۳۹۶
@soleimanipur

 

زیرچترعلم اطلاعات ودانش شناسی ...
ما را در سایت زیرچترعلم اطلاعات ودانش شناسی دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : ielahehlibe بازدید : 153 تاريخ : چهارشنبه 19 دی 1397 ساعت: 21:53